Sketches of sheets van Sanne van de Goor, 2019Hoe verklein je het contrast tussen het ziekenhuis en thuis?
Door Siba Sahabi
Gemiddeld duurt een stationair ziekenhuisverblijf vier dagen oftewel 96 uur. Hiervan besteed de patiënt 90 uur aan rusten, genezen en wachten op het ontslag. Slechts zes uur wordt besteed aan de behandeling. Je zou kunnen zeggen dat ook de patiëntenkamer een wachtkamer is. Hoe kun je deze wachtkamer optimaal inrichten om het welzijn van de patiënt te ondersteunen?
Pleidooi voor de eenpersoonskamer
Wie zelf ooit een ziekenhuisverblijf van enkele dagen heeft meegemaakt weet hoe ongemakkelijk het delen van een patiëntenkamer kan zijn. De kamer delen betekent een beperking van privacy en comfort. Op je meest kwetsbare momenten word je gedwongen rekening te houden met vreemden in je directe omgeving. Je ontkomt niet aan het delen van privacygevoelige en wellicht ook gênante informatie door gesprekken met het ziekenhuispersoneel. Om kosten, ruimte en wachttijd te besparen worden mannen en vrouwen regelmatig samen op een kamer geplaatst. Zelfs vierpersoonskamers zijn nog steeds heel gebruikelijk.
Eenpersoonskamers worden vaak pas aangeboden wanneer dit medisch noodzakelijk is, bijvoorbeeld in verband met infectiegevaar. Maar horen uniseks meerpersoonskamers nog thuis in de 21e eeuw? De studie ‘One size fits all?’ van Jill Maben e.a. uit 2015 liet zien dat twee derde van alle patiënten liever in een eenpersoonskamer zit. Dat ze daardoor minder aanspraak hebben, nemen ze voor lief. De trend bij het bouwen van nieuwe ziekenhuizen is gelukkig dat er steeds meer eenpersoonskamers bijkomen.
Rust
In een eenpersoonskamer hebben patiënten geen last van snurkende kamergenoten, het alarm van hun infuuspalen of gesprekken tussen hun buren, verpleegkundigen en bezoekers. ’s Ochtends uitgerust wakker worden draagt bij aan het welzijn, en veel slaap is heel belangrijk voor de genezing.
Licht en temperatuur
Slaap je liever met een raam open, of gesloten? Houd je van een pikdonkere kamer of wil je liever door de zonnestralen gewekt worden? Ook de ventilatie, de temperatuur en de lichtval in je kamer wil je zelf kunnen bepalen, omdat je je zo goed mogelijk thuisvoelt.
Communicatie
In een eenpersoonskamer heerst meer rust tijdens het gesprek tussen arts en patiënt, waardoor de communicatie beter verloopt. Privacygevoelige informatie blijft privé, en dat geeft een gevoel van veiligheid. Patiënten voelen zich gerustgesteld als zij de ziekenhuismedewerkers op de gang door een raam vanuit hun bed kunnen zien en met hen kunnen interacteren.
Visuele rust
Klinische apparatuur staat symbool voor lichamelijke mankementen. Als apparatuur niet wordt gebruikt vinden patiënten het prettiger als die uit het zicht wordt geplaatst.
Ruimte voor naasten
Wie heb je het liefst om je heen om je niet geïsoleerd te voelen in het ziekenhuis? Met je familie en vrienden spreken zoals je ook thuis aan de eettafel met ze spreekt, maakt het verschil tussen het gewone leven en het ziekenhuisverblijf kleiner. Sociale steun door intimi kan het herstelproces van een patiënt sterk bevorderen en zijn of haar pijn laten vergeten. Intimi kunnen de patiënt emotioneel opvangen, adviseren en praktisch ondersteunen, en hierdoor het personeel ontlasten. Hierom is het belangrijk dat vrienden en familieleden zich in het ziekenhuis welkom en betrokken voelen. Daarbij behoren voldoende ruimte en faciliteiten, zoals: genoeg stoelen, een comfortabele zithoek, een werktafel en zelfs een slaapbank om eventueel ook ’s nachts te kunnen blijven.
Een goede extra service zou een wassalon in het ziekenhuis kunnen zijn. Op die manier worden de naasten van de patiënt ontlast, die normaalgesproken deze taak op zich nemen.
Connectie met het dagelijkse leven
Het gevoel thuis te zijn, in je eigen dagelijkse omgeving, geeft ontspanning en vermindert stress. Slapen onder je eigen dekbed, – en wakker worden en het schilderij zien dat normaal gesproken bij jou thuis aan de muur hangt kunnen ervoor zorgen dat een onpersoonlijke ziekenhuiskamer meer als thuis voelt.
De vrijheid om dagelijkse rituelen te kunnen uitvoeren verkleint het contrast tussen het ziekenhuisverblijf en je normale leven: het lezen van je favoriete krant, contact met collega’s en schoolvrienden, het luisteren naar je lievelingsmuziek, het kijken naar het nieuws en je favoriete films of series, – het liefst met speakers en niet met een koptelefoon op. Ook een pantry voor het zelf kunnen zetten van thee en koffie, en een kleine koelkast gevuld met drankjes en kleine snacks vergroten het thuisgevoel. En een locker verkleint het risico om bezittingen kwijt te raken.
De laatste punten lijken natuurlijk op de beschrijving van een hotelkamer. Dat is ook niet zo vreemd omdat een verblijf in een hotelkamer meer positieve associaties geeft dan een verblijf in een patiëntenkamer met een institutioneel karakter. Uit onderzoek van Prevosth en Van der Voordt uit 2011 blijkt dat patiënten die in een hotelachtige patiëntenkamer verbleven hun behandeling als positiever ervoeren. Zij waardeerden de artsen, het voedsel en de reinheid meer, in vergelijking met patiënten die in een steriele ziekenhuiskamer verbleven. Bij een hotelkamer hoort ook een prettige akoestiek en een uitgekiende compositie van kleuren, texturen, materialen en vormen. Ook hangt er vaak kunst aan de muur. Het interieur is kalmerend, positief en gevarieerd, zonder te overprikkelen. Verder oogt de ideale patiëntenkamer groot en geeft hij uitzicht op de natuur.
Zonlicht
Uit onderzoek blijkt dat patiënten in een zonnige kamer sneller genezen. Bij een onderzoek van H. Rubin e.a. uit 1998 bleek dat vooral vrouwelijke patiënten gevoelig zijn voor licht. Zij verbleven gemiddeld 2,3 dagen in een zonnige kamer, en 3,3 dagen in een sombere kamer.
Conclusie
Een mooie omgeving, de aanwezigheid van intimi en ondersteuning bij het uitvoeren van dagelijkse rituelen stimuleren positieve gedachten en hoop. Een positieve mindset kan de behoefde aan pijnstillers reduceren en de genezing versnellen. Een kortere ligduur is niet alleen goed voor de patiënt, maar betekent ook een besparing op zorgkosten.